Pada hari ini dalam tahun 1841, James Brooke telah diangkat menjadi pemerintah di Sarawak bergelar "Rajah Sarawak" oleh Pangeran Muda Hashim, wakil Sultan Brunei di satu perhimpunan ramai di bandar Kuching, Sarawak.
Pada hari itu juga Pengeran Muda Hashim telah memberikan kepada James Brooke satu perjanjian mengenai pertukaran pemerintahan Sarawak kepada James Brooke. Antara lain surat itu menyatakan bahawa Pangeran Muda Hashim menyerahkan kepada James Brooke pemerintahan Sarawak serta jajahan takluknya, hasil cukainya serta segala tanggunggawab pada masa yang akan datang; James Brooke mengaku iaitu undang-undang dan adat istiadat orang Melayu di Sarawak hendaklah dihormati dan dipelahara selama-lamanya kerana negeri Sarawak itu adalah takluk Sultan Brunei, Pengeran Muda Hashim dan raja-raja Melayu.
Dengan perlantikan James Brooke sebagal "Rajah Sarawak" bererti tamatlah pentadbiran Pengeran Mahkota di Sarawak. Pengeran Mahkota Muhamad Salleh adalah seorang pembesar Brunei yang direstui oleh Sultan Omar Ali Salfuddin 11 memerintah di Sarawak. Beliau adalah orang yang mula-mula membuka bandar Sarawak yang kemudian dinamakan Kuching. Pada masa Pengeran Mahkota Muhamad Salleh memerintah di Sarawak, ia telah bertindak keras dan zalim terhadap orang-orang Melayu, Bidayu dan Cina, yang diketuai oleh Datu Patinggi Ali. Apabila James Brooke menjadi "Rajah Sarawak" beliau telah memecat orang-orang besar Brunei yang memegang jawatan kerajaan di Sarawak dan mengangkat ketua-ketua orang Melayu Sarawak memegang jawatan dalam kerajaan, iaitu Datu Patinggi Ali, Datu Temenggung Mersal, Datu Bandar Ranca, Muhammad Lana Ali, Abdul Ghafur dan Pangeran Matusin, yang menjadi tempat James Brooke mendapatkan nasihat mengenal pemerintahan Sarawak.
Oleh kerana James Brooke yang menjadi "Rajah Sarawak" itu hanya bertaraf sebagal Gabenor dengan kuatkuasa surat Perjanjian yang telah diperbuat dengan Pangeran Muda Hashim, dan negeri Sarawak masih takluk di bawah kuasai Sultan Brunei, maka pada bulan Julai 1842, la telah pergi ke Brunei dengan tujuan hendak mendapat pengesahan daripada baginda Sultan Brunei mengenai kuasanya di Sarawak. Di Brunei, Brooke telah berunding dengan Sultan Omar Ali Saifuddin . Hasil dari rundingan itu pada bulan Ogos 1842,2 baginda telah membuat perjanjian dengan James Brooke, yang antara lain menyebutkan bahawa Sultan Brunei menyerahkan negeri Sarawak serta segala cukal hasil negeri kepada James Brooke, dan James Brooke hendaklah membayar kepada Sultan Brunei tiap-tiap tahun wang sebanyak RM 2500/=. Dengan itu maka James Brooke telah mula berkuasa di Sarawak dengan rasminya dan bermulalah sejarah moden negeri Sarawak.
Seorang pejuang yang muncul pada zaman itu ialah Abang Mersal. Beliau dikatakan anak kepada Datuk Ambil yang beristeri dengan anak Pengarah Moh, seorang ketururnan pembesar kerjaan Minangkabau yang berhijrah ke Sarawak. Abang Mersal ada mempunyai tiga orang isteri. Isteri beliau pertama ialah anak kepada Temenggong Ladan bernama Datuk Bungsu, manakala isteri yang kedua bernama Dayang Daun dan yang ketiga bergelar Nek Liok. Anak-anak beliau adalah Dayang Minda, Abang Abdul Pata dan Haji Mohammad dari isteri pertama, Dayang Kalifah, Datuk Siti Alam, Datuk Temenggong Matassan dan Datuk Hajjah Meriam dari isteri kedua dan Limah atau Halimah dari isteri ketiga (LAMPIRAN 2).
Bapa mentua beliau, Temenggong Ladan adalah memangku mentadbir kerjaan wilayah Brunei di Sarawak sebelum ketibaan James Brooke. Abang Mersal merupakan seorang yang berani oleh kerana beliau telah menutut mempertahankan diri dan memiliki ilmu kebal. Jadi perkerjaan beliau ialah “menjual kulit sendiri” iaitu mengambil upah untuk menangkap penjahat, perompak dan sebagainya. Tugas tersebut amatlah berat dan berbahaya sebab beliau mengadai nyawa sendiri. Namun demikian beliau dapat menunaikan tanggungjawab yang memuaskan Oleh yang demikian khidmat beliau diperlu oleh ramai orang diseluruh ke pulauan Borneo, dari Sandakan, ke Sambas, Pontianak, Banjar Masin, dan Brunei.
Pada satu masa Sultan Brunei Sultan Umar Ali Saifuddin memerlu sangat khidmat Abang Mersal untuk menangkap salah seorang panglima yang menjadi penderhaka kepada kerjaan Baginda. Banyak orang yang telah Baginda titah untuk menangkap paglima tersebut yang bergelar Temenggong dalam kerjaan, tetapi semuanya gagal. Temenggong tersebut bukan sebarang orang. Beliau ialah seorang panglima yang gagah dan oleh yang demikian tidak seorang pun askar Sultan berani hendak menangkap beliau. Oleh kerana itu maka Temenggong tersebut maharajalela dan bebas berbuat apa yang dikehendaki. Banyak gadis-gadis telah ditawan untuk menjadi gundek ditempat beliau berkubu di sebuah tempat yang amat terpencil dan sukar hendak diserang hendap.
Oleh yang demikian Sultan pun amat bimbang Temenggong tersebut berniat hendak menubuh tentera bagi menjatuhkan kerjaan negeri. Apabila Baginda mendengar khabar kehebatan Abang Mersal, Baginda pun memerentah Perdana Menteri untuk pergi ke Sarawak untuk mendapat pertolongan Abang Mersal. Setiba sahaja ke Brunei Abang Mersal pun menghadap Sultan. Apabila ditanya sanggupkah beliau menangkap Temenggong yang menderhaka itu, Abang Mersak menyambah bahawa beliau akan mencuba. Abang Mesal ialah seorang yang merendah diri dan tidak membesar kehebatan beliau. Sultan pun memerentah supaya Abang Mersal dibantu oleh beberapa hulubalang. Tetapi beliau menolak dengan alasan tidak hendak mengadai nyawa orang lain. Walau bagaimana pun beliau mererima beberapa orang sahaja untuk menunjuk jalan dan boleh menghulur bantuan apabila diperlukan.
Apabila sampai ke tempat yang dituju, maka Abang Mersal pun mengkaji tempat Temenggong tersebut bersembunyi. Rupa-rupanya tempat tersebut dibina atas salah satu daripada dua buah bukit yang curang dan sangat sukar hendak didatangi. Hanya satu jalan yang boleh diguna untuk sampai dikubu Temenggong tersebut. Tiap-tiap orang yang hendak memasuki tempat tersebut akan dikatahui oleh pengawal yang bertugas. Jadi Abnag Mersal menguna pengikutnya menjadi umpan menguna jalan tersebut supaya menghalih perhatian pengawal tidak mengawasi tempat beliau gunakan untuk naik ke atas bukit. Apabila Temenggong telah diberitahu bahawa ada orang yang hendak menyerang kubu mereka, maka Temenggong tersebut pun bersedia dengan kris nya diselit kepinggang. Tidak dikatahui oleh sesiapa Abang Mersal berjaya menghapiri Temenggong. Sebelum beliau dapat mencabut kris daripada pinggang, Abang Mersal dengan secepat kilat menguna kain lilitan kepala melilit tubuh Temengggong serta dua belah tangan. Oleh kerana tangan beliau masuk dalam lilitan kain Abang Mersal maka amat sukarlah bagi beliau hendak mencabut kris dari lilitan kain dipinggang beliau. Dengan yang demikian Abang Mersal pun mengikat Temenggong dengan tali dan mengarah supaya pengikut Temenggong meletak senjata. Maka tertangkatlah Temenggong derhaka itu lalu dibawa oleh hulubalang Sultan untuk menghadap pengadilan.
Seorang pejuang yang muncul pada zaman itu ialah Abang Mersal. Beliau dikatakan anak kepada Datuk Ambil yang beristeri dengan anak Pengarah Moh, seorang keturunan pembesar kerjaan Minangkabau yang berhijrah ke Sarawak. Abang Mersal ada mempunyai tiga orang isteri. Isteri beliau pertama ialah anak kepada Temenggong Ladan bernama Datuk Bungsu, manakala isteri yang kedua bernama Dayang Daun dan yang ketiga bergelar Nek Liok. Anak-anak beliau adalah Dayang Minda, Abang Abdul Pata dan Haji Mohammad dari isteri pertama, Dayang Kalifah, Datuk Siti Alam, Datuk Temenggong Matassan dan Datuk Hajjah Meriam dari isteri kedua dan Limah atau Halimah dari isteri ketiga (LAMPIRAN 2).
Bapa mentua beliau, Temenggong Ladan adalah memangku mentadbir kerjaan wilayah Brunei di Sarawak sebelum ketibaan James Brooke. Abang Mersal merupakan seorang yang berani oleh kerana beliau telah menutut mempertahankan diri dan memiliki ilmu kebal. Jadi perkerjaan beliau ialah “menjual kulit sendiri” iaitu mengambil upah untuk menangkap penjahat, perompak dan sebagainya. Tugas tersebut amatlah berat dan berbahaya sebab beliau mengadai nyawa sendiri. Namun demikian beliau dapat menunaikan tanggungjawab yang memuaskan Oleh yang demikian khidmat beliau diperlu oleh ramai orang diseluruh ke pulauan Borneo, dari Sandakan, ke Sambas, Pontianak, Banjar Masin, dan Brunei.
Pada satu masa Sultan Brunei Sultan Umar Ali Saifuddin memerlu sangat khidmat Abang Mersal untuk menangkap salah seorang panglima yang menjadi penderhaka kepada kerjaan Baginda. Banyak orang yang telah Baginda titah untuk menangkap paglima tersebut yang bergelar Temenggong dalam kerjaan, tetapi semuanya gagal. Temenggong tersebut bukan sebarang orang. Beliau ialah seorang panglima yang gagah dan oleh yang demikian tidak seorang pun askar Sultan berani hendak menangkap beliau. Oleh kerana itu maka Temenggong tersebut maharajalela dan bebas berbuat apa yang dikehendaki. Banyak gadis-gadis telah ditawan untuk menjadi gundek ditempat beliau berkubu di sebuah tempat yang amat terpencil dan sukar hendak diserang hendap.
Oleh yang demikian Sultan pun amat bimbang Temenggong tersebut berniat hendak menubuh tentera bagi menjatuhkan kerjaan negeri. Apabila Baginda mendengar khabar kehebatan Abang Mersal, Baginda pun memerentah Perdana Menteri untuk pergi ke Sarawak untuk mendapat pertolongan Abang Mersal. Setiba sahaja ke Brunei Abang Mersal pun menghadap Sultan. Apabila ditanya sanggupkah beliau menangkap Temenggong yang menderhaka itu, Abang Mersak menyambah bahawa beliau akan mencuba. Abang Mesal ialah seorang yang merendah diri dan tidak membesar kehebatan beliau. Sultan pun memerentah supaya Abang Mersal dibantu oleh beberapa hulubalang. Tetapi beliau menolak dengan alasan tidak hendak mengadai nyawa orang lain. Walau bagaimana pun beliau mererima beberapa orang sahaja untuk menunjuk jalan dan boleh menghulur bantuan apabila diperlukan.
Apabila sampai ke tempat yang dituju, maka Abang Mersal pun mengkaji tempat Temenggong tersebut bersembunyi. Rupa-rupanya tempat tersebut dibina atas salah satu daripada dua buah bukit yang curang dan sangat sukar hendak didatangi. Hanya satu jalan yang boleh diguna untuk sampai dikubu Temenggong tersebut. Tiap-tiap orang yang hendak memasuki tempat tersebut akan dikatahui oleh pengawal yang bertugas. Jadi Abnag Mersal menguna pengikutnya menjadi umpan menguna jalan tersebut supaya menghalih perhatian pengawal tidak mengawasi tempat beliau gunakan untuk naik ke atas bukit. Apabila Temenggong telah diberitahu bahawa ada orang yang hendak menyerang kubu mereka, maka Temenggong tersebut pun bersedia dengan kris nya diselit kepinggang. Tidak dikatahui oleh sesiapa Abang Mersal berjaya menghapiri Temenggong. Sebelum beliau dapat mencabut kris daripada pinggang, Abang Mersal dengan secepat kilat menguna kain lilitan kepala melilit tubuh Temengggong serta dua belah tangan. Oleh kerana tangan beliau masuk dalam lilitan kain Abang Mersal maka amat sukarlah bagi beliau hendak mencabut kris dari lilitan kain dipinggang beliau. Dengan yang demikian Abang Mersal pun mengikat Temenggong dengan tali dan mengarah supaya pengikut Temenggong meletak senjata. Maka tertangkatlah Temenggong derhaka itu lalu dibawa oleh hulubalang Sultan untuk menghadap pengadilan.
Baginda Sultan amat gembira atas kejayaan Abang Mersal dan beliau pun di anugerah oleh Sultan darjat Temenggong Laila Wangsa. Kemudian Abang Mersal pun dilantik mengambilalih jawatan yang disandang oleh bapa mentua beliau sebagai wakil pemerentah Brunei di wilayah Sarawak.
No comments:
Post a Comment